Tác giả: Epoch Times | Dịch giả: Phạm Duy
Giáo sư kinh tế Trung Quốc Trương Duy Nghênh tại Hội thảo kinh tế Thế Giới ở Davos, Thụy Sỹ ngày 26 tháng 1 năm 2011. Ông Trương tin rằng các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức để đổi mới (Ảnh – AP Photo/Virginia Mayo).
Nền kinh tế Trung Quốc đang chao đảo. Mô hình kinh doanh cũ hàng thập kỷ theo định hướng xuất khẩu hàng hóa rẻ và bắt chước, được chi phối bởi các doanh nghiệp nhà nước (DNNN), đã được diễn ra một cách tự nhiên. Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp nhận thấy rằng họ phải sáng tạo hơn để có thể cạnh tranh trên phạm vi toàn cầu. Một kế hoạch cải cách do Ủy ban trung ương ĐCSTQ và Quốc vụ Viện ban hành, cũng đã đề xuất các thay đổi đối với các hoạt động của DNNN. Nhưng, theo bài viết dưới đây của Trương Duy Nghênh , một nhà kinh tế Trung Quốc, tất cả các kế hoạch này là không khả thi trong thời đại ngày nay của Trung Quốc vốn bị tác động sâu rộng bởi môi trường chính trị.
Rất nhiều người Trung Quốc có niềm tin rằng khi mà các DNNN tham gia vào thị trường chứng khoán, và các công ty mẹ với sở hữu chéo được thành lập, Trung Quốc cũng sẽ vận hành một nền kinh tế giống như tư bản Phương Tây. Người Trung Quốc cũng tin rằng với sự tách bạch giữa quản lý và sở hữu, họ sẽ có các doanh nhân theo đúng nghĩa. Dưới đây là 5 lý do tại sao tôi nói điều này là không thể.
1. Sự chi phối của chính quyền
Dưới hệ thống (chính trị) Trung cộng ngày nay, người ta không thể tách rời chi phối của nhà nước ra khỏi quản lý doanh nghiệp. Hãy đừng tin rằng việc tách rời thực sự giữa nhà nước và kinh doanh có thể đạt được ở các DNNN.
Hãy nhìn lại những năm 1980, phương hướng cải cách DNNN là tách rời (quản lý) nhà nước khỏi kinh doanh. Nhưng cho đến nay, Trung Quốc vẫn chưa đạt được mục tiêu này. Không chỉ có vậy, Trung Quốc không thể tách rời ĐCSTQ khỏi các doanh nghiệp, mà việc này thực hiện tương đối dễ dàng hơn. Không có cách nào để lãnh đạo điều hành các DNNN đưa ra các quyết định phù hợp với thị trường.
2. Thiếu động lực
Tại các DNNN của Trung Quốc, không có người có thẩm quyền sở hữu hoặc sự thúc ép, và do đó không có áp lực để đổi mới. Trong một nền kinh tế thị trường, các thành viên của một doanh nghiệp kinh doanh phải sáng tạo và cố gắng phấn đấu để kinh doanh thành công bởi vì họ chịu trách nhiệm trước chủ doanh nghiệp.
Nhưng, khi có các quan chức nhà nước với chức năng là người đại diện sở hữu, thì sẽ không thể ép buộc hoặc thúc đẩy những người đang điều hành doanh nghiệp tương tự như cách mà các nhà tư bản thực hiện.
3. Quản lý thiển cận
Tính thiển cận trong quản lý là một vấn đề nữa ở Trung Quốc, mà không thể giải quyết triệt để. Tất cả các DNNN đều gặp phải vấn đề này. Lãnh đạo các DNNN chỉ nghĩ về những vấn đề ngắn hạn. Họ không quan tâm về bất kỳ vấn đề gì quá 3 năm.
Trung Quốc không thể có kinh doanh sáng tạo và thành công nếu thiếu chiến lược dài hạn. Đổi mới là một quá trình phát triển liên tục. Nó có thể mất 3 đến 5 năm, hoặc thậm chí một hoặc hai thập kỷ, cho một sản phẩm phát triển từ khi bắt đầu cho đến khi thị trường chấp nhận, hoặc cho một phát minh công nghệ quan trọng ra đời. Nếu một doanh nhân không tính toán dài hạn, anh ta không thể quản lý kinh doanh một cách sáng tạo trong một nền kinh tế thị trường thực sự.
Tại sao các nhà lãnh đạo DNNN không cân nhắc đến dài hạn? Bởi vì họ được các quan chức nhà nước bổ nhiệm dựa trên các tiêu chuẩn không liên quan tới tính sáng tạo và tinh thần của một doanh nhân hay việc điều hành kinh doanh dài hạn như một người chủ doanh nghiệp. Những người đã bổ nhiệm những lãnh đạo (DNNN), họ không bổ nhiệm vì thành tích thực hiện công việc tốt, họ cũng không trừng phạt nếu thực hiện công việc kém. Vị trí của những lãnh đạo DNNN là phụ thuộc nhiều hơn vào các nhân tố chính trị và mối quan hệ. Sự hoán đổi các lãnh đạo DNNN là một trong các ví dụ cho vấn đề này.
Tôi đã nói rằng để một lãnh đạo DNNN có được vị trí ổn định, tốt nhất là anh ta có một doanh nghiệp làng nhàng. Tại sao? Nếu như làm doanh nghiệp trở nên lớn mạnh, những người có kênh quan hệ tốt hơn sẽ giành lấy vị trí này. Tất nhiên, nếu như việc kinh doanh quá tồi, với nhiều năm thua lỗ, thì đó cũng sẽ là vấn đề.
Sau đây là một ví dụ: Có một DNNN rất lớn, với 5 chi nhánh khác nhau. Lãnh đạo của một chi nhánh rất có năng lực. Khi chi nhánh này đã gần như phá sản, ông đã giúp nó trở thành chi nhánh số 1. Sau đó, lãnh đạo doanh nghiệp đã thay thế lãnh đạo chi nhánh này bằng một thư ký của ông ta, người này đã khiến chi nhánh này đang từ vị trí ố 1 quay trở lại vị trí cuối cùng. Có rất nhiều các ví dụ như vậy. Vì thế tôi nói là không thể cho các lãnh đạo DNNN thực sự đưa ra các mục tiêu dài hạn.
4. Chi tiêu ngân sách tùy tiện
Không thể thực hiện việc kiểm soát ngân sách một cách chặt chẽ tại các DNNN của Trung Quốc. Ở các doanh nghiệp sở hữu tư nhân, việc kiểm soát ngân sách rất chặt chẽ. Nếu như thu nhập không bù được chi phí trong một thời gian dài, doanh nghiệp sẽ phá sản.
Vậy kiểm soát ngân sách linh hoạt là gì? Nó có nghĩa là nếu thu ít hơn chi, thì DNNN vẫn tiếp tục tồn tại bởi vì nó vẫn tiếp tục có được hỗ trợ tài chính từ chính phủ.
Kể từ năm 1980, nhà nước Trung cộng đã đang cố gắng thực hiện ngân sách chặt chẽ đối với các DNNN, nhưng cho đến nay vẫn chưa thực hiện được. Khi một DNNN có vấn đề, nhà nước phải cứu nó. Doanh nghiệp càng lớn, thì các cố gắng của nhà nước càng lớn. Hiện nay, các khoản tiền hỗ trợ cho các DNNN vẫn là một phần của khoản chi ngân sách của nhà nước. Thậm chí một số DNNN có lãi lớn cũng đang nhận được hàng chục tỷ Nhân dân tệ mỗi năm trong cái gọi là hỗ trợ chính sách.
5. Lạm phát lương
Một vấn đề nữa, không thể thực hiện được ở các DNNN Trung Quốc, là hệ thống kiểm tra kiểm soát giữa quản lý và lao động. Trong những năm 1980, rất nhiều người quản lý và nhân viên đã thông đồng với nhau liên tục tăng lương và tiền thưởng cho mình, phân chia tài sản của DNNN cho nhau. Vấn nạn này vẫn chưa được giải quyết. Công nhân trong các DNNN, dựa vào tính độc quyền, đang được trả tiền lương và tiền công cao hơn so với thị trường. Thực tế, một phần lương của họ phải được coi là thu nhập vốn, chứ không phải là thu nhập từ lao động.
Ngoài 5 điểm trên, hệ thống giám sát tài sản DNNN cũng cản trở DNNN đổi mới. Xét cho cùng, đổi mới là một lực lượng không thể đoán trước. Nó có thể mang lại thành công và thất bại. Điều gì sẽ xảy ra nếu như một kế hoạch đổi mới được lãnh đạo một DNNN thực hiện, nhưng kết thúc trong thất bại?
Nếu như nhà nước quyết định tha thứ, lãnh đạo các DNNN sẽ thực hiện rất nhiều các hoạt động vô dụng, bao gồm việc mua các bằng sáng chế từ các cá nhân, đơn giản là sử dụng hết tiền nhà nước.
Tuy nhiên, nếu như một ai đó phải chịu trách nhiệm cá nhân, nếu như dự án đổi mới thất bại, thử hỏi có lãnh đạo DNNN nào sẽ tham gia trong dự án đó? Họ sẽ không tham gia. Ngay cả khi họ có 100 thành công, chỉ một thất bại cũng có thể dẫn đến không những họ bị kỷ luật mà còn thậm chí bị bỏ tù. Hiện nay, có rất nhiều ví dụ như vậy.
Vì thế, các lãnh đạo DNNN có ý tưởng đổi mới, sẽ không thực sự thực hiện đổi mới. Duy trì hiện trạng, thay vì thực hiện đổi mới, là lựa chọn hợp lý nhất đối với các lãnh đạo DNNN Trung Quốc hiện nay.
Trương Duy Nghênh là một nhà kinh tế xuất chúng của Trung Quốc, nguyên hiệu trưởng trường quản trị kinh doanh Quảng Hoa của Đại học Bắc Kinh.
Bài viết này là bản dịch được tóm tắt và hiệu đính của bài thuyết trình mà ông Trươngđã trình bày tại một hội thảo tiêu đề Kỷ nguyên Bắt đầu Kinh doanh Mới: Người khởi nghiệp và Vốn. Toàn bộ bản thảo của bài thuyết trình được đăng tải đầu tiên trên Sohu’s Business website vào ngày 23 tháng 9 năm 2015.
Anh Quốc nên thân mật với Trung Quốc ở mức độ nào?
Những người biểu tình giương các tấm áp phích có nội dung kháng nghị khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Hoàng tử Andrew, công tước xứ York đến thăm công ty viễn thông Inmarsat ở London, nước Anh, ngày 22 tháng Mười, 2015 (Nguồn ảnh: Anthony Devlin – WPA Pool/Getty Images)
Trọng tâm của chính quyền Anh Quốc trong suốt chuyến thăm cấp nhà nước được tổ chức công phu dành cho ông Tập Cận Bình là khoản đầu tư tiềm năng 30 tỷ đô la từ Trung Quốc, trong đó sẽ bao gồm một phần góp vốn đáng kể cho dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trong thế hệ các nhà máy hạt nhân mới của Anh Quốc.
Trong tuần lễ của chuyến viếng thăm, nhiều người đã đặt câu hỏi về sự thân mật trong mối quan hệ với chế độ Trung Quốc của Anh Quốc, họ tin rằng sự thân mật đó là khờ khạo và đang làm tổn hại các giá trị của nước Anh.
Bà Kate Allen, Giám đốc của Tổ chức Ân xá Quốc tế Anh Quốc có nói bà e ngại việc Thủ tướng Anh có thể không hề nhắc tới vấn đề nhân quyền một chút nào.
Một trong những mối quan tâm lớn nhất của tổ chức Ân xá Quốc tế là cuộc đàn áp tôn giáo, tín ngưỡng tại Trung Quốc. Bà Allen nói rằng nhiều nhóm tôn giáo, tin ngưỡng đang phải chịu sự áp bức. Các cá nhân theo tôn giáo, tín ngưỡng bị tống giam, và những nơi mà họ có quyền bày tỏ niềm tin với tôn giáo, tín ngưỡng của mình thì bị thiêu đốt và phá hủy.
“Đó là một trong những quyền mà tất cả chúng ta nên có chiểu theo Tuyên bố Nhân quyền Quốc tế: tự do theo đuổi tín ngưỡng của chúng ta nếu đó là những gì chúng ta muốn làm, những đó lại không phải là điều được tôn trọng tại Trung Quốc”, bà Allen nói.
Bà tin rằng nhiều người ở Anh Quốc sẽ không thể chấp nhận nếu các vấn đề nhân quyền bị phớt lờ. “Các ghi chép cho thấy vấn đề nhân quyền tại Trung Quốc là rất tệ. Nếu những người đang biểu tình trước Chủ tịch nước của họ ở nước Anh này mà về các con phố của Trung Quốc để phản đối điều gì đó chính quyền đang làm, thì họ sẽ bị bắt giữ. Việc người dân không có tự do ngôn luận, không được tự do hội họp, không thể làm những việc giống như họ đang làm ở đây (Anh Quốc), là những vấn đề chúng tôi muốn thấy được giải quyết”.
Nữ hoàng Anh là một biểu tượng của nền dân chủ và bà ấy không nên hợp tác với một biểu tượng của một đất nước chuyên chế, độc tài.– Ma Jian
Nhà hoạt động dân chủ kỳ cựu và là một tác giả nổi tiếng, ông Ma Jian, người cũng có xuất hiện trong suốt ngày đầu chuyến thăm của ông Tập Cận Bình nói rằng: “Nữ hoàng Anh là một biểu tượng của nền dân chủ và bà ấy không nên hợp tác với một biểu tượng của một đất nước chuyên chế, độc tài. Với tôi hình ảnh đó là rất ngớ ngẩn; tôi thực sự không biết rằng chính quyền Anh Quốc có thể hạ mình đến mức độ đó, bởi vì điều này tương dương với từ bỏ những giá trị căn bản nhất của nước này”.
Ở cuộc họp báo chung với ông Tập Cận Bình, Thủ tướng Anh David Cameron biện hộ rằng nhờ việc xây dựng một mối quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc nên chính quyền có thêm tư cách để đưa ra các vấn đề như nhân quyền. Tuy nhiên, chi tiết về cuộc thảo luận nhân quyền như vậy không hề được đưa ra và những người hoài nghi lo lắng rằng nếu vấn đề nhân quyền được nêu ra thì nó cũng sẽ chỉ rất thầm lặng.
Đáp lại một câu hỏi trong cuộc họp báo, ông Tập nói rằng: “Về vấn đề nhân quyền, tôi nghĩ rằng người dân ở đất nước chúng tôi sẽ có tiếng nói chính xác nhất, và Trung Quốc, trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau, sẵn sàng tăng cường sự trao đổi và hợp tác với Anh Quốc và các quốc gia khác trong lĩnh vực nhân quyền”.
Nguyên giám đốc chiến lược của Thủ tướng Cameron, ông Steve Hilton, đã chỉ trích mạnh mẽ cách làm của chính phủ. Trong một cuộc công kích gay gắt trên chương trình Newsnight của đài BBC, ông tranh luận rằng những người Anh cần phải cứng rắn hơn vậy rất nhiều. “Lý lẽ cho rằng cách làm này thể hiện một phần của sự lựa chọn giữa vấn đề nhân quyền mềm mỏng và vấn đề kinh tế không khoan nhượng – rõ ràng không đúng. Cũng hoàn toàn sai khi cho rằng cách duy nhất giúp chúng ta có thể sinh nhai và tạo công ăn việc làm tại đất nước của mình là cố gắng làm hài lòng một chế độ như Trung Quốc”.
Ông Hilton vạch ra một mục lục các hành vi lạm dụng quyền lực tại Trung Quốc, từ sự đàn áp chính trị xấu xa tới sự ngược đãi thân thể phụ nữ một cách rất bạo lực. Thêm nữa, ông còn chỉ ra các vi phạm trên trường quốc tế như ăn cắp thông tin bí mật của các giao dịch kinh doanh và của các chính phủ khắp thế giới thông qua các cuộc tấn công mạng không một chút nể nang.
“Sự thật là Trung Quốc cũng là một đất nước lừa đảo, ba que xỏ lá, xấu xa giống hệt như Nga hay Iran, và tôi chỉ không hiểu là tại sao chúng ta phải bợ đỡ họ, mà không đứng lên hiên ngang với họ như đáng lẽ phải như thế”, ông nói.
Ông James McGregor, hiện sống ở Trung Quốc và là chủ tịch của công ty tư vấn APCO Worldwide, cũng nhất trí với quan điểm của ông Hilton. Ông nói với đài BBC Radio 4 rằng ông nghĩ rằng cách tiếp cận “theo kiểu năn nỉ” của chính quyền Anh Quốc với chế độ Trung Quốc là phản tác dụng.
“Hành xử như một chú cún hổn hển thèm khát khiến đối tượng bạn nhắm tới sẽ nghĩ rằng họ đã kiểm soát được bạn. Những người Anh này sẽ ân hận về cái ngày họ hành xử như vậy”, ông nói.
“Cách làm của chính quyền Anh Quốc rất phản tác dụng bởi vì hiện nay Trung Quốc sẽ chỉ ngày càng đòi hỏi nhiều hơn. Khi người Anh đưa ra các chính sách – có thể là để ủng hộ một số chính sách của Mỹ – thì Trung Quốc sẽ nói: “Khoan đã. Chúng tôi nghĩ rằng các ông là bạn của chúng tôi, các ông tốt hơn nên là bạn của chúng tôi, và các ông cần phải làm như này, các ông cần phải làm như kia …”.
Ông nói tiếp: “Nếu Trung Quốc có những thỏa thuận làm ăn tốt với Anh Quốc thì họ sẽ tự khắc sẽ đầu tư. Vì vậy bạn không phải van xin để họ đến với mình”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét